Güncellenmiş Bloom taksonomisi, bilişsel düzlemde “bilgi”den “yeni ve özgün bir bilgi yahut ürün üretme”ye uzanan bir çizgide öğrenmeyi aşamalandırır. Genelde, taksonominin eğitim uygulamalarındaki somut karşılıkları, uygulamanın niteliğini belirten eylemlerle ifade edilmektedir.
1956 yılında Bloom’un oluşturduğu taksonomi ile güncellenmiş olan arasındaki en temel farklar:
- Aşamaları belirten terimlerin farklı ifade edilmesi
- “Değerlendirme” ve “sentez”in yer değiştirmesi, “sentez”in “yaratma”ya dönüştürülmesi.
eğitim uygulamalarının bloom taksonomisi karşılıkları
Bloom Taksonomisi
hatırlama
tanıma
- Yazar-söyler-isimlendirir
- Tanımlar,
- Listeler- sıralar- eşleştirir- seçer-
- İşaretler-belirler-altını çizer- gösterir
anlama
Karşılaştırma- örnekleme- bir başka forma çevirme- açıklama- sınıflama- tahmin etme, yordama, kestirme-özetleme
- Benzerlik/farklılık açıklar,
- Olumlu/ olumsuz yönleri belirtir
- Örnek verir
- Çevirir-değiştirir
- Tablo/ grafik/ şemaya dönüştürür
- Açıklar
- Yeniden yazar, yeniden sıraya koyar
- Tahmin eder, çıkarımda bulunur
- Özetler
- Ana çizgileriyle söyler
uygulama
yerine getirme- bilgiyi kullanma
- İlişki kurar
- Kuralı, ilkeyi açıklar
- Hesaplar, problem çözer
- Gösterir
- Hazırlar
- Kullanır
- Yönetir
analiz etme
Ögelere, ilişkilere, ilkelere yönelik çözümleme- ayırt etme, ayrıştırma- düzenleme- atfetme
- Ögelerine, parçalarına ayırır
- Alt bölümlere ayırır
- Ana hatlarını gösterir
- Ögelerin özelliklerini açıklar
- Ögeleri birbirinden ayırt eder
- Ögelerin birbirine etkisini açıklar
- Ögeler arasındaki ilişkiyi açıklar
- Karşılaştırır
- Saptar
- Bağlantı kurar
değerlendirme
- İspatlar, doğrular
- Yorumlar, değerlendirir, eleştirir
- Tartışır
- Karşılaştırır, farklılıkları belirler
- Hataları bulur
- Önerir
- Karar verir
- Standardize eder
yaratma
planlama, üretme, türetme
- Planlar
- Tasarlar
- Düzenler, örgütler
- Üretir, yapar
- Birleştirir, kurar
- Model oluşturur
2001 yılında Anderson ve Krathwohl tarafından güncellenmiş Bloom Taksonomisi piramidi. Sağdaki piramitte aşamalara tıklandığında, aşamanın göstergesi olan eylemler görülecektir.
Eğitim uygulamalarını Bloom taksonomisi içinde kazanım olarak ifade edilen eylemlere göre sınıflamak genelde kolaysa da bazen yanıltıcı da olabilmektedir. Birkaç örnek:
- “Karşılaştırma”ya dayalı bir çalışma örneği:
- Öğrencinin Felatun Bey ile Rakım Efendi romanında Felatun ile Rakım’ın ortak ve farklı özelliklerini karşılaştırarak ifade edebilmesi, çalışmanın gerektirdiği bilgiyi KAVRADIĞInı gösterir.
- Öğrencinin aynı romanda yazarın Felatun’a ve Rakım’a uzaklığını ortaya koymak üzere bir tarama yapması, ilgili ifadeleri bulup karşılaştırarak bir sonuca varması metni ÇÖZÜMLEYEBİLDİĞİni gösterir.
- “Uygulama” ve “yaratma”ya dayalı bir çalışma örneği:
- Öğrencinin ders konusu olarak işlenen mani türlerinden herhangi birinin kurallarına uyarak yeni bir mani yazabilmesi, öğrendiği bilgiyi kullanarak UYGULAYABİLDİĞİni gösterir.
- Öğrencinin aynı mani bilgisinden esinlenip bu türün dilinde, içeriğinde veya yapısında bir değişiklik yaparak ya da bu türü farklı bir ortamda etkili olacak şekilde kullanarak özgün bir ürün ortaya koyması YARATICILIĞInı gösterir. (Mevcudun örneklerini verdiği için zanaatkâr, uygulama basamağında; özgün ve biricik bir eser ürettiği için sanatkâr, yaratma basamağında yer alır.)
İlgili:
- Satranç (Stefan Zweig) ve Bloom Taksonomisi
- Duyuşsal düzlemde aşamalı kazanımlar için şuraya bakılabilir: Duyuşsal Öğrenme ve Okuma Becerisi)
Blogda okuma becerisi ve taksonomi düzeyleri