Türk ve dünya edebiyatlarına ait köşe taşı isimler eserler zaman çizgisinde, bir arada görülebilecek şekilde yer almaktadır. Zaman aralıkları ve listelerde Türk edebiyatının dönemleri esas alınmış; sadece, uzun aralıklar, kendi içinde 10-20-50 yıllık dönemlere bölünmüştür.

güncelleniyor…

Türk ve dünya edebiyatlarında köşe taşı isimler ve eserler…

zaman çizgisinde...

MİLÂTTAN ÖNCE…

M.Ö. 9.-8.YY/ Dünya Edebiyatında İsimler, Eserler

Antik Yunan Edebiyatı

- Homeros (M.Ö.9-8.yy)
  - İlyada (destan)
  - Odysseia (destan)

- Hesiodos (M.Ö.8.yy)
  - Tanrıların Yaratılışı (destan)
  - İşler ve Günler (şiir

M.Ö. 7.-6.YY/ Dünya Edebiyatında İsimler, Eserler

Antik Yunan Edebiyatı

- Arkhilokhos (M.Ö.7.yy), Hicivler, lirik şiirler
- Tyrtaeus (M.Ö.7.yy), Elejiler
- Aesop (M.Ö.6.yy), Hayvan masalları (fabl)
- Sappho (M.Ö.630-570), Lirik şiirler
- Simonides (M.Ö.6-5.yy), Lirik şiirler, elejiler
- Anacreon (M.Ö.6-5.yy), Lirik şiirler, ilâhiler

M.Ö. 5.YY/ Dünya Edebiyatında İsimler, Eserler

Antik Yunan Edebiyatı

- Aiskhylos
  - Persler (tiyatro)
  - Thebai’ye Karşı Yediler (tiyatro)
  - Zincire Vurulmuş Prometheus (tiyatro)
  - Agamemnon (tiyatro)

- Sophokles
  - Antigone (tiyatro)
  - Kral Oidipus (tiyatro)
  - Elektra (tiyatro)

- Euripides
  - Medea (tiyatro)
  - Bakkhalar (tiyatro)
  - Troialı Kadınlar (tiyatro)
  - İphigenia (tiyatro)

- Aristophanes
  - Kuşlar (tiyatro)

- Pindaros, Lirik şiirler, zafer şiirleri (epinikion)

M.Ö. 4.-1.YY/ Dünya Edebiyatında İsimler, Eserler

Antik Yunan Edebiyatı

- Theokritos (M.Ö.3.yy), Pastoral şiirlerin öncüsü

Antik Roma Edebiyatı

- Ennius (M.Ö.3.yy), Annales (epik şiir)
- Plautus (M.Ö.2.yy) komedi
- Lukretius (M.Ö.1.yy) felsefî şiir
- Çiçero (M.Ö.1.yy), hitabet

- Vergilius (M.Ö.1.yy)
  - Aeneis (destan)
  - Çoban Şiirleri

- Horatius (M.Ö.1.yy)
  - Ode (lirik şiir)
  - Şiir Sanatı

- Ovidius
  - Elemler (eleji, şiir)
  - Dönüşümler (15 kitap)
  - Aşk Sanatı (şiir)

Dünya Edebiyatında İsimler, Eserler (M.S.1-7.yy)

M.S.1.yy

Antik Roma Edebiyatı

- Lucanus, Pharsalia (Bellum Civile, 59-65, 10 kitap, destanî şiir
- Persius (34-60), hiciv
- Phaedrus, masal

700

Türk Edebiyatında İsimler, Eserler (8-10.yy)

Göktürk Yazıtları (8.yy)

- Tonyukuk Yazıtı (720-725)
- Kül Tigin Yazıtı (732)
- Bilge Kağan Yazıtı (735)

Uygur Metinleri (9-10 ve 11.yyılın ilk yarısı)

- “Altun Yaruk (Işık)” aslı Sanskritçe.
- Sekiz Yükmek” (8 yığın)
- İki Kardeş Hikayesi (Kalyanamkara ve Papamkara)
- “İki Kazık” metni
- “Turfan Türk Metinleri”
- “Eski Turfan Şarkıları”
- Irk Bitig (fal kitabı)

İslâmiyet Öncesi Türk Destanları

- Yaradılış Destanı (Altay-Yakut: 19.yy’da Prof. W. Radloff tarafından Altay Türkleri arasında derlenmiş. )
- Oğuz Kağan Destanı (13-15.yy’da Uygur harfleriyle yazıya geçirilmiş. W.Radloff, 1891’de yayınladı.)
- Şu Destanı (M.Ö.4.yy’da yaşamış Saka hükümdarı. Divanü Lügatit Türk’te yer verilmiş.)
- Alp Er Tunga Destanı (M.Ö.7.yy’da yaşamış Saka Hükümdarı. Divanü Lügatit Türk’te yer verilmiş.)
- Bozkurt Destanı (Göktürk dönemi)
- Ergenekon Destanı (Göktürk dönemi. 13.yy’da Reşidüddin tarafından yazıya geçirilmiştir.)
- Türeyiş Destanı (Uygur Dönemi)
- Göç Destanı (Uygur Dönemi)

İslâmiyet Sonrası Türk Destanları

- Manas Destanı (9.yy, Kırgız destanı)
- Satuk Buğra Han Destanı (9-10.yy)

1000

Türk Edebiyatında İsimler, Eserler (11-12.yy)

- Battalnâme (11-13.yy)

Geçiş Dönemi

- Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig (1068-1071, şiir)
- Kaşgarlı Mahmud, Divanü Lügat-it Türk (1072-1074, sözlük)
- Ahmed Yesevî, Divân-ı Hikmet (12.yy., şiir)
- Edib Ahmed Yüknekî, Atebetü’l-Hakāyık (12.yy., şiir)

1200

Türk Edebiyatında İsimler, Eserler (13.yy)

Tekke-Tasavvuf Edebiyatı

Yunus Emre
- Divan (ilahileri ve diğer şiirlerinden oluşur)
- Risaletü’n-Nushiyye (didaktik mesnevi)

Mevlânâ Celâleddin-i Rûmî
- Mesnevî
- Fihi Ma Fih (dinî sohbetler)
- Mecalis-i Seb’a (vaazlar)
- Mektûbât

Hacı Bektaş-ı Veli
- Makâlât

Sultan Velet
Şeyyad Hamza
Ahmet Fakih

Halk Edebiyatı

Nasreddin Hoca, fıkralar

İbn-i Alâ, Dânişmendnâme (1245, destan)

Divan Edebiyatı

Hoca Dehhani, gazeller

Tümü için: Köşe Taşı İsimler

Dünya Edebiyatında İsimler, Eserler (13.yy)

İtalyan Edebiyatı

Dante Alighieri, Yeni Hayat (La Vita Nuova, 1293, şiir)

1300

Türk Edebiyatında İsimler, Eserler (14.yy)

Divan Edebiyatı

- Ahmedî, Cemşid ü Hurşid (mesnevî)
- Gülşehrî, Mantıku’t-Tayr (mesnevî)
- Aşık Paşa
- Kadı Burhaneddin

Tekke-Tasavvuf Edebiyatı

- Abdal Musa
- Kaygusuz Abdal

Dünya Edebiyatında İsimler, Eserler (14.yy)

İtalyan Edebiyatı

Dante Alighieri, İlahî Komedya (La Divina Commedia, 1308-21, şiir)
Francesco Petrarch, Canzoniere, (1330-1374, Laura için yazılmış soneler
Giovanni Boccaccio, Dekameron (1349-1353, hikâye)

1400

Türk Edebiyatında İsimler, Eserler (15.yy)

Divan Edebiyatı

- Ahmet Paşa
- Süleyman Çelebi, Mevlid
- Şeyhi
  - Hüsrev ü Şirin (mesnevi)
  - Harname (mesnevi)
- Necati
- Eşrefoğlu Rumi
- Yazıcıoğlu Mehmed, Muhammediye
- Sinan Paşa, Tazarruname
- Mercimek Ahmed, Kabusname(çeviri)

Tekke-Tasavvuf Edebiyatı

- Hacı Bayram Veli
- Akşemseddin
- Süleyman Çelebi
- Yazıcıoğlu Mehmet
- Eşrefoğlu Rumi
- Nesimi

Çağatay Edebiyatı

- Ali Şir Nevai
  - Mecalisü’n-Nefais (Türk edebiyatında ilk şuara tezkiresi)
  - Muhakemetü’l-Lugateyn
  - Mizanü’l-Evzan

Tümü için: Köşe Taşı İsimler

Dünya Edebiyatında İsimler, Eserler

1500

Türk Edebiyatında İsimler, Eserler (16.yy)

Divan Edebiyatı

- Baki
- Bağdatlı Ruhi
- Zati
- Hayalî
- Taşlıcalı Yahya
- Sehi Bey, Heşt Bihişt (tezkire, “Osmanlı edebiyatında varlığı bilinen ilk tezkire”)

Halk Edebiyatı

- Dede Korkut Hikâyeleri (yazıya geçiriliş 15.yy sonu)
- Karacaoğlan
- Köroğlu

Tekke-Tasavvuf Edebiyatı

- Pir Sultan Abdal

Çağatay Edebiyatı

- Babür Şah, Babürname (anı)

Azerî Edebiyatı

- Hatayi (Safevi hükümdarı şah İsmail)

Tümü için: Köşe Taşı İsimler

İlgili:

Eşleştirme (Köşe taşı isimler eserler –Yazar-Eser-Tür Eşleştirme (Cumhuriyet Dön.)
Eşleştirme (Köşe taşı isimler eserler –Yazar-Eser-Tür Eşleştirme (Tanzimat-SF-Millî Ed.)

Türk ve dünya edebiyatlarında köşe taşı isimler ve eserler…

zaman çizgisinde...

Paylaşım: